Πλήρως χρωματικό Χιτζάζ ή Χιτζασκιάρ

Στην υποκατηγορία αυτή συγκαταλέγονται συνθέσεις στις οποίες η διαστηματική δομή αποτελείται από δομική μονάδα χιτζάζ στη Βάση σε συνδυασμό με μονάδα χιτζάζ στην 5η βαθμίδα ή/και νικρίζ στην 4η βαθμίδα.

Θεμελίωση 4χόρδου χιτζάζ στην 5η βαθμίδα

Ενδεικτικό μουσικό παράδειγμα: Το σύρε κι έλα αρχίνησα (Το σύρε κι έλα άρχισα) 

Δομή:

πλήρως χρωματική δομή (Χιτζασκιάρ)

Η σύνθεση Το σύρε κι έλα αρχίνησα αναπτύσσεται κυρίως στο κύριο 5χορδο χιτζάζ που θεμελιώνεται στη Βάση. Στο θέμα Β εμφανίζεται σύντομη μελωδική φράση σε ένα καθοδικό 4χορδο χιτζάζ με θεμελίωση στην 5^η βαθμίδα κορυφή την 8η. Η πλήρως χρωματική (με συνημμένα χιτάζ) διάταξη αποτυπώνεται στο ακόλουθο απόσπασμα.

Το σύρε κι έλα αρχίνησα / Παγιουμτζής, Στράτος [θέμα Β]

Στην παραπάνω μεταγραφή διαπιστώνουμε ότι παρόλο που η 7^η βαθμίδα είναι Ντο#, ως υποτονική χρησιμοποιείται η Ντο αναίρεση. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι γίνεται χρήση της συγχορδίας II (Eb) και όχι η vii (Cm) παρόλο που η υποτονική σχηματίζει διάστημα τόνου με τη Βάση, φαίνεται δηλαδή να κατευθύνει την επιλογή της συγχορδίας η πλήρως χρωματική δομή που αναπτύσσεται από τη Βάση έως την 8^η βαθμίδα.

Μάλιστα η πτώση II-I εμφανίζεται κατ' επανάληψη. Έχει δε ενδιαφέρον ότι το συγχορδιακό αυτό σχήμα χρησιμοποιείται για να τονίσει τις καταλήξεις στη Βάση και λειτουργεί ως ένα βαθμό «ανεξάρτητα» από τους φθόγγους της μελωδίας, καθώς σε αρκετά σημεία η συγχορδία II υπερτίθεται πάνω από φθόγγους όπως το Ρε και το Λα, φθόγγοι οι οποίοι εμφανίζονται σε ισχυρά μέρη της μελωδίας και οι οποίοι δεν συμπεριλαμβάνονται στους φθόγγους της συγχορδίας II (τρίφωνη αποτελούμενη από τους φθόγγους: Eb-G-Bb), κάτι το οποίο αποτυπώνεται και στα ακόλουθα αποσπάσματα.

Το σύρε κι έλα αρχίνησα / Παγιουμτζής, Στράτος [εισαγωγή]

Το σύρε κι έλα αρχίνησα / Παγιουμτζής, Στράτος[θέμα Α]

Σπήλιος Κούνας, Μουσικολόγος