Μικτό: Χιτζάζ σε συνδυασμό με Ματζόρε - Χουζάμ

Mixed: Hicaz - Matzore (Huzzam) (Αγγλική)

  1. Θεματικός όρος
  2. Mixed: Hitzaz - Matzore (Houzam) (Αγγλική)
  3. Ελληνική
    • Πρόκειται για υποκατηγορία της ευρύτερης οικογένειας του μουσικού τρόπου Χιτζάζ η οποία συνδυάζει:

      α) μελωδικές φράσεις στο περιβάλλον της χιτζάζ διαστηματικής δομής στη Βάση (τονική) και τη χρήση του πτωτικού αρμονικού σχήματος vii-I

      Μουσικό παράδειγμα:

      Για σένα ξενυχτώ [προεισαγωγή-εισαγωγή]

      Για σένα ξενυχτώ [προεισαγωγή-εισαγωγή]

       

      β) σημαντικό κομμάτι του μελωδικού υλικού κινείται στο πλαίσιο ενός μελωδικού πεδίου που εκτείνεται από την ΙΙΙ βαθμίδα έως την VI βαθμίδα.

      Στην (β) περίπτωση παρατηρούμε ότι σχηματίζεται μια ιδιότυπη δομή που αποτελείται από:

      - 3χορδο σεγκιά θεμελιωμένο στην III βαθμίδα (εναρμόνιση με συγχορδία τονικής Ι).

      - περιβάλλον χιτζάζ στην V βαθμίδα

      - περιβάλλον νικρίζ στην IV βαθμίδα, όπου συχνά δίνεται από τη μελωδία έμφαση στην VI βαθμίδα (εναρμονίζοντας με συγχορδία iv)

      πεδίο ματζόρε-χουζάμ μελωδικής ανάπτυξης

      πεδίο ματζόρε-χουζάμ μελωδικής ανάπτυξης

       

      Το μελωδικό πεδίο εμφανίζεται συχνά με δίφωνη υλοποίηση

      δυναμικό πεδίο ματζόρε-χουζάμ μελωδικής ανάπτυξης

      πεδίο ματζόρε-χουζάμ μελωδικής ανάπτυξης - δίφωνο

       

      Παρατηρούμε ότι πραγματοποιείται αντικατάσταση του διαστήματος μικρής 2ης που σχηματίζει η ΙΙ με την Ι βαθμίδα, κατεξοχήν χαρακτηριστικό της γενικής δομικής διάταξης του τρόπου Χιτζάζ, με διάστημα τόνου.

      Η παραπάνω διάταξη πλαισιώνεται με την αλληλουχία I-iv-V-I ως κύριο αρμονικό κύκλο, με πτωτικό σχήμα V-I και την μελωδία να καταλήγει στην ΙΙΙ βαθμίδα (εναρμονίζοντας με συγχορδία Ι). Όλο το παραπάνω άκουσμα, προκαλεί αισθητή διαφοροποίηση από το κύριο Χιτζάζ περιβάλλον, οδηγεί δε σε έναν μικτό τρόπο που περιλαμβάνει θέματα που θα μπορούσαμε να τα περιγράψουμε είτε ως ένα περιβάλλον Ματζόρε που καταλήγει στην ΙΙΙ βαθμίδα, είτε ως ένα Χουζάμ, λόγω και της χιτζάζ δομής στην V βαθμίδα, δίχως την εμφάνιση διαστήματος ημιτονίου μεταξύ της ΙΙΙ (βαθμίδας θεμελίωσης) και της ΙΙ.

      Μουσικό Παράδειγμα:

      Για σένα ξενυχτώ [α' ημιστίχιο]

      Για σένα ξενυχτώ [θέμα Α, απόσπασμα: α' ημιστίχιο]

       

      Έχει ενδιαφέρον δε ότι σε αυτόν τον τύπο της οικογένειας του Μουσικού Τρόπου Χιτζάζ εμφανίζεται η συγχορδία V αντί της vii.

      Στις συνθέσεις που ακολουθούν την μικτή αυτή συμπεριφορά παρατηρείται η συνύπαρξη και των δύο συγχορδιών, φυσικά σε διαφορετικά σημεία-θέματα της ίδιας σύνθεσης. Η επιλογή ασφαλώς εξαρτάται το διάστημα που σχηματίζει η ΙΙ βαθμίδα με την τονική, δηλαδή:

      - Αν η ΙΙ βαθμίδα απέχει διάστημα ημιτονίου από την τονική, η ΙΙ και η υποτονική εναρμονίζονται με συγχορδία vii, η οποία συχνά εμφανίζεται όταν η μελωδία κινείται στη χαμηλή περιοχή και συνήθως πριν την πτώση στην βαθμίδα Ι.

      - Αν η ΙΙ βαθμίδα απέχει διάστημα τόνου από την τονική, χρησιμοποιείται η συγχορδία V, η μελωδική ανάπτυξη εστιάζει στη μεσαία περιοχή θεμελιώνοντας το περιβάλλον ενός (συνήθως δίφωνου) ματζόρε, ενώ η κατάληξη πραγματοποιείται στη βαθμίδα ΙΙΙ, δίνοντας την αίσθηση εντελούς κατάληξης χουζάμ (δίχως όμως τη δημιουργία έλξης της υποκείμενης βαθμίδας, χωρίς δηλαδή όξυνση της ΙΙ σε απόσταση ημιτονίου από την ΙΙΙ).

      Μουσικό παράδειγμα:

      Για σένα ξενυχτώ [β' στίχος]

      Για σένα ξενυχτώ [β' στίχος]

       

      Σπήλιος Κούνας, Μουσικολόγος

  4. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων