Στον παρούσα υποκατηγορία συγκαταλέγονται συνθέσεις στις οποίες εμφανίζεται συνδυασμός διαστηματικών δομών στη μεσαία περιοχή, που περιλαμβάνει αφενός χιτζάζ ή/και νικρίζ δομικές μονάδες (χιτζάζ στην 5^η βαθμίδα / νικρίζ στην 4^η βαθμίδα) αφετέρου διατονικά περιβάλλοντα.

1) Θεμελίωση δομικής μονάδας χιτζάζ στην 5η βαθμίδα

Δομή:

Καθοδική δομή Χιτζασκιάρ

Ενδεικτικό μουσικό παράδειγμα: Δυο χρόνια σ’ αγαπώ / Περδικόπουλος, Δημήτρης

Στο παράδειγμα που παρατίθεται, ενώ όλα τα κύρια θέματα της σύνθεσης (εισαγωγή-θέμα Α και θέμα Β) αναπτύσσονται σε πλήρως χρωματικό περιβάλλον (δομή Χιτζασκιάρ), στην προεισαγωγή/ταξίμι εμφανίζονται διατονικές υπομονάδες (όπως λ.χ. με εμφάνιση της υποτονικής σε απόσταση τόνου από τη Βάση όπου δομείται τοπικά υπομονάδα νικρίζ, είτε δίνοντας έμφαση στην 7η βαθμίδα η οποία βρίσκεται σε απόσταση τόνου από την οκτάβα κτλ.)

Δυο χρόνια σ' αγαπώ / Περδικόπουλος, Δημήτρης [προεισαγωγή - εισαγωγή]

2) Μικτή διάταξη - χρωματικές κ' διατονικές δομικές μονάδες στις δεσπόζουσες (4η και 5η βαθμίδα) 

Ενδεικτικό μουσικό παράδειγμα: Πικρός είναι ο πόνος μου / Κάκη, Ελβίρα

Πικρός είναι ο πόνος μου / Κάκη, Ελβίρα [εισαγωγή]

Ειδικά χαρακτηριστικά μελωδικής συμπεριφοράς:

α) Στο συγκεκριμένο μουσικό παράδειγμα παρατηρούμε ότι η 9η βαθμίδα βρίσκεται σε απόσταση τόνου από την 8η (δεν επαναλαμβάνεται στην ψηλή περιοχή η σχέση της 2ης με την 1η βαθμίδα). Δεν αναπαράγεται δηλαδή η δομή οκτάφθογγης κλίμακας, αλλά πραγματοποιείται σύνθεση 5χορδων δομικών μονάδων με φθογγικά κέντρα την 4η και 5η βαθμίδα.

β) Χαρακτηριστική είναι η έλξη-χαμήλωμα της 5ης βαθμίδας (Λαb στην παραπάνω μεταγραφή), ως προετοιμασία για κατάληξη της μελωδίας στη Βάση. Πρόκειται για συμπεριφορά που δεν σπανίζει σε συνθέσεις με πλήρως χρωματική δομή, με πλήθος παραδειγμάτων στο προπολεμικό ρεπερτόριο, ιδίως σε συνθέσεις στον τρόπο/δρόμο Χιτζασκιάρ, όπως λ.χ. σε μανέδες.

γ) Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η χρήση συγχορδίας vii (σε απόσταση τόνου από την τονική) παρά το γεγονός ότι η μελωδία ακολουθεί τη διαστηματική δομή ενός Χιτζασκιάρ.

3) Μετάβαση στη συγχορδία iv

Η μεσαία περιοχή μετατρέπεται σε διατονικό περιβάλλον. Εμφανίζεται δηλαδή εναλλαγή μεταξύ διατονικού και χρωματικού-χιτζάζ περιβάλλοντος.

Δομή 4χ χιτζάζ + 5χ μινόρε

Ενδεικτικό μουσικό παράδειγμα:

Πικρός είναι ο πόνος μου / Κάκη, Ελβίρα [θέμα Α]

Σπήλιος Κούνας, Μουσικολόγος